|
|
|
|
| |
TARİHİ
KIRKPINAR GÜREŞLERİ
YAĞLI GÜREŞLER VE GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
Bu güreşlerde Kurtdereli Mehmet Pehlivanın şahsına yazdığı hem ona hemde Türk güreş sporu için düstur olan şu mektubu yazmıştır.
15 Kasım 1931
Ankara
Kurtdereli Mehmet Pehlivan
Bu dediğini en az yaptıkların kadar beğendim.Onun için senin bu değerli sözünü Türk sporcularına bir meslek düsturu olarak kaydediyorum. Bununla senden ve sözlerinden ne kadar çok memnun olduğumu anlarsın Çoluk,çocuğun için sana ufak bir armağan gönderiyorum. O, bu mektubumla beraberdir.Pehlivan, ömrünün tam sağlıklı uzun sürmesini dilerim.
GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
1-KIRKPINAR GÜREŞLERİNİN TARİHÇESİ
2-YAĞLI GÜREŞ KAİDELERİ Kırkpınar güreşleri tarihi taşıyan ne önemli bir spor dalı ve yarışmasıdır.
Şu bir gerçektir ki, yağlı güreşlerin yapıldığı ilk yıllarda bir süre söz konusu değildi ve kıran kırana güreşler saatlerce sürerdi.
Bu günkü güreşlerde, ufak tefek ayrılıklar görülürse de eskisinden pek farkı bulunmamaktadır.Ve eskisinin yaşatılmasına itina gösterilmektedir.
Kırkpınar güreşlerine gün geçtikçe artan ilgi nedeniyle katılan güreşçi sayısının artması karşısında bazı kaidelerin değiştirilmesi ve süre kıstlaması konulması bir zorunluluk haline gelmiştir.
Güreş yarışmaları Baş, Başaltı, Büyük-Orta,Küçük-Orta, Deste(Ayak)ve teşvik boyu kategori üzerindenyapılmakta olup,bunlayrıca pehlivan sayısının çokluğuna göre de Boy’lara ayrılmaktadır.Baş, Başaltı, Büyük Orta, Küçük Orta-Büyük Boy,Küçük Orta-Küçük Boy,Deste Büyük Boy,Deste Orta Boy, Deste Küçük Boy ve Tozkoparan gibi.
15 Mayıs 1991 yılında yayınlanan ‘Yağlı Güreş Yönetmeliği’ uyarınca güreşçiler kur’a ile eşleşirler.Teşvik Boyundan Büyük Orta Boyuna kadar olan (Büyük Orta Hariç) sıkletteki güreşçilerin yarışma süreleri yarım saat, Büyük Orta, Başaltı ve baş Boyu güreşlerinde ise bir saat olarak sınıflandırılmış olup bu süre sonunda yenişemeyenlere,meydan baş hakemi 10 dakika puan güreşi yaptırır, kule hakemleri sonucun belirlenmesine yardımcı olurlar.
Bir saatlik güreş sırasında pasif ve faullü güreşi nedeniyle üç ihtar alan güreşçi yenik ilan edilir. Üç ihtardan daha az ihtarlar, puan güreşinde dikkate alınır.
Yağlanan pehlivanlar tek sıralı saha kenarına yakın olarak dizilir, rakipleri ile el ele tutuşurlar, güreş duasını dinlerler ve peşreve başlarlar.
Evliya çelebi seyahatnamesinde de anlatıldığı gibi keseme, şirasi, kesebend, ters çekme, piş kabzu, yanbaşa, serkelle, cezayir sarması, boğma, karakuş gibi eski güreş oyunlarının yanında künde atmak, ters sarma, ters şak, ters kepçe, paça kasnaktan savurma, sarma, dış kazıkta gerdane, elense, tırpan, çift çaprazda, burun kakması, boyunduruk, karşılıklı paça kasnak, gibi yaklaşık 33 güreş oyunu vardır.
3-YAĞLI GÜREŞLERDE OYUNLAR
Güreş, geleneksel Türk sporları içinde ön sıralarda yer alan ve yaşlı güreşçilerle gelenekselliğini sürdüren bir spor türüdür.
Kırkpınar güreşleri ile de bu geleneksellik devam etmekle ve devam ettirilmeye çalışılmaktadır.
Edirne 'nin 1361 yılında fethinden önce, Anadolu 'da bulunan Osmanlılar, Orhan Gazi devrinde oğlu Süleyman Paşa Komutasında 1356-1357 yıllarında Rumeli 'ye geçerler. Burada yaptıkları akınlar sırasında savaş yapmadıkları ve mola verdikleri günlerde zamanlarını aralarında çeşitli sporlar yaparak değerlendirirlerdi. Bir keresinde güreşe tutulan 40 yiğit içinden ikisi tutuştukları güreşi gece yarısına dek sürdürdükleri halde sonuçlandıramazlar ve ikisi de güreştikleri yerde can verirler. Arkadaşları bu iki yiğidi güreş yaptıkları yerde bulunan bir incir ağacının altına gömdükten sonra Edirne 'ye doğru akınlarına devam ederler. Edirne 'nin fethinden sonra Ahırköy Çayırlığına geldiklerinde, o incir ağacının civarında billur kaynaklı bir suyun Kırkpınar çayırlığına doğru aktığını görmüşler, bu nedenle de "Kırktı bunlar. Bu yakaya ilk ayak basanlardır bunlar" diyerek o yere Kırkpınar demişlerdir.
I.Murat Edirne 'nin alınmasından sonra, Edirne 'de bir güreşçiler tekkesi kurmuş ve bundan böylede her sene güreş yapılması bir gelenek haline gelmiştir.
Kırkpınar Edirne 'yi Ortaköy 'e bağlayan 35 km.lik yolun üzerinde, Simavina (Samona) ile Sarı Hızır Köyleri arasında bulunan ve Balkan savaşından sonra (1913) Yunanistan 'a bırakılan Nazif Ağa tarlası denilen Çimenlik bir yerin adıdır. Bu yerin bir tarafı Topçu Ali Ağa 'nın tarlası, bir tarafı çayırlık, bir tarafı Tikio 'lu (Totio 'lu) Recep Ağanın tarlası, bir tarafı Çilingiroğlu 'nun sebze bahçesi ve bir tarafıda Kırklar çeşmesidir. Bu Yiğitleri anmak ve güreş geleneğini sürdürmek için de güreşler 1923-1924 tarihlerinden itibaren Edirne 'nin "Sarayiçi" denilen yöresinde yapılmaya başlanmıştır.
Seni cihanda ün salmış bir Türk Pehlivanı olarak tanıdım. Parlak muvaffakiyetlerinin sırrının şu sözlerle izah ettiğini öğrendim. ‘Ben her güreşte arkamda Türk Milletinin bulunduğunu ve millet şerefeni düşünüyorum.’ Mustafa Kemal Atatürk’ün güreş sporuna büyük sevgisi vardı. Kendi himayelerinde Ankara’da güreşler yapılması için Çocuk Esirgeme Kurumu’nu görevlendirmekteydi. 1931 yılında kurumun organize ettiği güreşlerde Kurtdereli Mehmet Pehlivan’da hakem olarak bulunmuştu. Bu güreşler Mustafa Kemal’in çok hoşuna gitmiş ve yanındakilere ‘Türk Güreşinin Üzerine Eğilin’ diyerek öneride bulunmuştu.
4-YAĞLI GÜREŞ ARALIĞI
Şimdilerde Ağa seçiminde geleneksel kurallar işlememektedir.Artık para söz konusu olmuştur. Önceleri ise; yörede sözü geçen saygınlığı olan, hali vakti yerinde olan kişiler belirleni, seçilen adaylar iyi niyete ve karşılıklı anlayışa dayalı olarak aralarında bir kişiyi seçerler.Güreşlerin bitim günü bir kuzu arttırma ile satışa çıkarılır adaylar kısa bir attırma yaparlar ve kuzu daha önce belirlenen aday önüne bırakılır ve Ağa seçilmiş olur.
Ağa atarafından güreşe davet edilenler, Ağa’ya yardım olarak ya para ya da tavuk, kuzu, düve gibi mal yardımında bulunurlar.Ağa pehlivanları güreşe davet eder, yarışmaları düzenler, konukları ağırlar ve ödüller verirdi.
|
AĞALIK İLE MANİLER
|
| Ağalık verme ile |
| Beylik kalma ile |
|
Efendilik sülaleden gelir.
|
| Ağa dediğin Ağcaz olmalı |
| Altına atacak döşeği, |
| Üstüne binecek eşeği |
| İki karısı, beş, on sarısı |
| İki karık bakla, beş, on arısı olmalı, |
|
Kandilim ipi telden
|
| Yağ elden, kafası kelden, |
| Avlusu çitten, itten köpekten |
| Ağa olmaz |
5-GÜREŞLERİN BAŞLAMASI
Kırkpınar güreşlerine ayrılan bir haftalık sürede ilk dört günde çeşitli Eğlenceler, Konserler, Halk Oyunları gösterileri düzenlenmekte,bu arada güreşlere katılacak güreşçilerin kayıtları yapılarak, güreşlerin başlangıcı olan haftanın son üç gününe hazırlık yapılmaktadır.Eskiden güreşlerin ilk günlerinde at koşuları, merkep ve çuval yarışmaları yapılmaktaydı.
Davetliler güreşlere, eski bir geleneğe uyularak kırmızı dipli mumla davet edilirler.(önceleri kırmızı dipli balmumu)Sahaya çeşitli eğlence yerleri ile birlikte satıcılar için dükkanlar ve teşhir yerleri yapılır.Kırkpınar Ağasının eskiden padişahların av sahasına Tavuk Ormanında vereceği yemeğin hazılıkları da sürdürülürdü.
Güreşlerin başlangıcının ilk günü olan Cuma günü, tüm güreşçiler pehlivanlar mezarlığını ziyaret ettikten sonra, Selimiye Camiinde okutulan Mevlütten sonra Sarayiçi’ne gidilerek küçük boylardan itibaren cazgırın duası ile güreşleri başlatırlar.
Ünlü cazgırlar arasında,Edirne Ayşekadın Camii imamı Sadık Hoca (Atılgan), Şirin Mustafa sayılabilir.
|
Cazgırların okudukları dua ve salavatlardan bazıları şunlardır:
|
| Biri birinden merdane, |
| Biri ak, biri kara |
| Mevlam her birine kuvvet vere. |
| Bu meydan er meydanıdır, |
| Nice koç Yiğitler bu meydandan geçti, |
| Acı tatlı suyun içip göçtü |
| Atlar gibi tepişin, |
| Aslanlar gibi kapışın |
| Ya Muhammed, Ya Ali |
| |
| Pehlivanların piri Hazret-i Hamza Veli, |
| Dellal çıksın aradan, |
| Hepsine kuvvet versin yaradan, |
| Pehlivan, pehlivan |
| |
| İşte meydan, işte pehlivan |
| Güreş edenlere yardım eder Hazret-i Yaradan |
| Hani Ali, Hani Veli |
| |
| Pirimiz, üstadımız Hazret-i Hamzadır belli |
| Karşıdan gelir kır at,kanatları kat kat, |
| Gönderelim Hazret-i Muhammed’e Salavat. |
| |
| Allah Allah İllallah, |
| Hepbirlikte pehlivanlarımıza |
| Alkışlar diyelim Maaşallah |
| |
|
Allah Allah İllallah,
|
| Hayırlar gele inşallah, |
| Pirimiz Hamza pehlivan |
| Aslımız neslimiz pehlivan |
| |
| İki yiğit çıkmış meydane, |
| Birbirinden merdane, |
| Biri here Biri kara, |
| İkisininde zoru para |
| |
| Alta geldim diye erinme |
| Üste çıktım diye şişinme, |
| Alta gelirsen apış |
| Üste çıkarsan yapış |
| |
| Vur sarmayı kündeden at, |
| Gönder Muhammed’e salavat, |
| Seyirttim gittim pınara, |
| Allah her ikinizin de işini unara. |
| |
| Alta düştü diye üzülme, |
| Üste çıktım diye sevinme, |
| Alta düşersen apış, |
|
Üste çıkarsan paça kazıktan yapış
|
| |
| Pehlivan pehlivan |
| İşte meydan işte pehlivan, |
| Analar çeker zahmeti |
| Babalar bilir kıymeti |
| Hepimiz Muhammed’in ümmedi |
| Guru duyup göğsümüzü kabartan |
| Türk gücünü kıt’alara tanıtan, |
| Marşımızı defalarca dinleten |
| O yiğitler nerde,nerde kaldı o güreş |
| Yaşar’lar, Celal’ler, Gazanfer, Ali, |
| Minderede yenemezdi kimse Türkleri, |
| |
| Yılllarca alkışladı dünya bizleri |
| Neden unutuldu bilmem ki güreş |
| Şansa kur’aya bırakma işi |
| Hatır için vermezler, altın gümüş’ü |
| Hamit Kaplan, Dağıstanlı, Akbaş’ı |
| Hatırlayıp öyle yapın güreşi |
| |
| Zengin babayı hayırsız evlat batırır, |
| Fakir kocayı süslü avrat batırır, |
| Haylaz çiftçiyi kuru inat batırır. |
| Pehlivan sende hazırlanmamışsan |
| Rakibin seni sırt aşağı yatırır. |
| |
| Söğüt dalından odun olmaz |
| Her kızdan kadın olmaz |
| Her ananın doğurduğundan |
| Pehlivan olmaz. |
| |
| Arabistan’dan getirdik aşı, hurmayı. |
| Mehterler çalar davulla zurnayı |
| Şahinde küçüktür ama |
| Gökten indirir turnayı. |
| Korkma pehlivan korkma meydan senindir. |
| Allah Allah İllallah alkışlarla diyelim |
| Pehlivanlara Maaşallah |
| |
| İstanbul’dan gelir tatar |
| İnci alıp, cevahir satar, |
| Pehlivan dediğin, rakibini |
| Ahmet ağanın donbayı olsa atar. |
| Bazı sirkelerin dibine çökmüştür tortusu, |
| Varolsun dünya yüzünde kahraman Türk Ordusu. |
| |
|
İki yiğit çıktı meydane
|
| Her ikiside birbirinden merdane. |
| Biri hare(here), biri kare, |
| Avrupa sarayı yıkıldı oldu harap |
|
Kaptan kafa hükmetti parmaksız koca arap
|
| Ona bile kalmadı bu meydan |
| Size de kalmaz bu meydan |
| |
| Her zaman güreşler |
| Aynı mevsimde başlar, |
| Varolsun bu güreşleri |
| Seyreden Vatandaşlar |
| |
| Ağustos ayında ekilen darıdan |
| Oğul vermeyen arıdan |
| Sabahları kocasından sonra |
| Kalkan karıdan hayır gelmez |
| Her yiğitten de pehlivan olmaz |
| |
| Allah Allah İllallah |
| Sekiz Türk arslanı çıktı meydana, |
| Birbirinden merdane. |
| |
| Alta düştüm diye yerinme, |
| Üste çıktım diye sevinme, |
| Çapraz gireyim deme,yan baş atar, |
| Sarma, künde yapayım deme kılçık yapar. |
| Pehlivan düşünme, yüce Allah’ına |
| Daima dua et milletine üstadına |
|
Dünyaya geldik ayrı ayrı anadan,
|
| Kimimiz Rumeliden, kimimiz Anadolu’dan |
| Pehlivanlar biliniz, |
| |
| Hazret-i Hamzadır Üstadımız Pirimiz. |
| Pehlivan. Pehlivan |
| |
| Allah’ına güvenerek gir meydana, |
| Çetin ol, metin ol güreş merdane. |
| |
| Kırım’dan gelir tatar, tozu dumana katar, |
| Hasmın kaparsa kündeyi, manda olsan atar. |
| Söğüt dalından odun olmaz, |
| Her yiğitten pehlivan olmaz, |
| Karşıdaki dağdan aldım rengini, |
| Araya araya buldum hepinizin dengini. |
| |
| At gibi yarışın, koç gibi tokuşun, |
| Koyun gibi meleşin, kardeş gibi güreşin. |
| Biri ak, biri kara, hazret-i hamza çıktı nura, |
| Ben çıkıyorum aradan,Allah sizleri kayıra. |
|
Deste Güreşleri İçin Söylenen Dua:
|
| Vatanımıza,milletimize, ordumuza, |
| Yurdumuza göz diken düşmanları taşlarız. |
| Halkın inayetiyle euzu beslemeleyle |
| Bu gün güreşlere başlarız. |
| Şarkı, türkü girerse besteye, |
| Gördüğünüz pehlivanlar |
| Güreş yapacaklar desteye. |
| Pehlivan, pehlivan |
| |
| Hoş geldiniz safalar getirdiniz, |
| Pirler meydanına şeref getirdiniz, |
| Tarihi Kırkpınar güreş sahasına |
| Hani Ali, hani Veli, hani Kurtdereli? |
| |
| Pirimiz, üstadımız Hazret-i Hamza |
| Peygamberimiz Muhammed Mustafa |
| Allah, Allah İllalah |
| Hep beraber alkışlarla diyelim maaşallah |
|
Küçük Orta Pehlivanlar İçin Söylenen Mani:
|
| Türk Milletinin saygısı vardır ATA’ya, |
| Gördüğün pehlivanlar |
| Güreş yapacaklar küçük ortaya, |
|
Büyük Orta Pehlivanlar İçin Söylenen Mani:
|
| Bazı insanlar güreşleri izlemek üzere |
| Kimisi araba ile kimisi yaya, |
| Gördüğünüz yiğit aslanlar |
| Güreş yapacaklar büyük ortada. |
|
Başaltı Pehlivanlar İçin Söylenen Mani:
|
| Milli piyangodan bir bilet al, |
| Güven talihine bahtına, |
| Geleceğin başpehlivanları |
| Güreş yapacaklar başaltına. |
|
Baş Güreşleri İçin Söylenen Maniler:
|
| Er meydanındaki güreşleri izlemek üzere |
| Buraya geldiniz koşakoşa, |
| Gördüğünüz koç yiğitler |
| Güreş yapacaklar Baş’a |
| |
| Bir gün olur seninde yazılır. |
| İsmin mezar taşına, |
| Baş pehlivanlar euzu besmele ile |
| Soyunarak kazan başına. |
| |
| Cenabı Hak kimseye |
| Vermesin İlleti, |
| Varol dünya yüzünde |
| Kahraman Türk Milleti |
www.trakya.edu.tr
 |
|
|
|
|
|
| |
Bugün 16 ziyaretçi (20 klik) kişi burdaydı! |
|
|
|
|
|
|
|
